نانو دارو و سرطان

سرطان ها امروزه یکی از عوامل شایع مرگ و میر در جهان است و به همین دلیل مرکز توجه بسیاری از پژوهش های پزشکی در دنیای کنونی است. تاکنون کارهای زیادی برای درمان انواع سرطان ها صورت گرفته، اما با توجه به تنوع زیاد آنها هنوز هم مسیری طولانی برای مقابله با این بیماری مرموز در پیش روست. سرطانی شدن سلول به طور کلی به تقسیم نابجای سلولی اطلاق می شود که در نتیجه تغییر در رمزهای ژنتیک مثلا مانند ایجاد جهش صورت می گیرد که موجب بر هم خوردن تعادل سلولی در فرآیند همانندسازی یا ترمیم سلولی می شود. بدن به طور خودکار همانند نگهبانی پیشرفته برخی از این جهش ها را شناسایی و سرکوب می کند، ولی گاهی این توازن با اشکال روبه رو می شود و نتیجه آن، سرطانی شدن سلول ها و رشد بدون برنامه و نامتوازن سلولی است.

سرطان مغزی یکی از انواع خطرناک این دسته محسوب می شود، تاکنون پیشرفت های زیادی در زمینه بررسی، تشخیص و درمان تومورهای مغزی صورت گرفته، ولی با این همه، سرطان مغزی یکی از بیماری هایی است که درجه درمان پذیری بسیار پایینی دارد و مقاومت به درمان در آن بسیار بالاست. محققان علم نانوبیوتکنولوژی با استفاده از ویروس سندایی ـ که نوعی پارامیکسو ویروس است ـ ذرات کوآنتومی را به داخل سلول های سرطانی انتقال دادند. در واقع این ذرات به طور اختصاصی به پذیرنده فاکتور رشد پوستی(EGFR) که به مقدار زیاد از سوی تومورها آزاد می شود، متصل می شوند. اتفاقی که می افتد، این است که با کمک این روش، سلول های سرطانی را با استفاده از ذرات نانو نشان دار می کنند و این موضوع کمک زیادی به تشخیص این سلول ها و نابودی آنها با روش های مختلف می کند.

ابعاد این ذرات کوآنتومی که خاصیت فلورسنت دارند، کوچک تر از ویروس ها و بیش از ۱۰۰۰ مرتبه کوچک تر از سلول هاست که می توانند مثل آنتی بادی ها به ملکول های زیستی متصل شوند. با توجه به خاصیت فلورسانتی این ذرات کوآنتومی، اتصال آنها به مولکول های هدف، در تشخیص و شناسایی سلول هایی که حاوی آن پروتئین یا آنتی بادی خاص هستند و حتی مکانی از سلول که در آن جا خوش کرده اند، کمک زیادی می کند.

البته ناگفته نماند سلول ها به همین راحتی هم این مولکول های جاسوس را نمی پذیرند و از طرق مختلفی مانع این روند می شوند که از این دست موانع می توان به تجمع این ذرات کنار هم یا به دام انداختن آن در اندوزوم و دفع آنها توسط سلول ها به عنوان مواد دفعی، اشاره کرد. محققان کالج شهر نیویورک بر این مشکل فائق آمدند، آنها با پوشاندن این ذرات به وسیله غشاهای چربی و پروتئینی که پایه این غشای ویروس سندایی است، توانستند به ورود این ذرات به سلول های هدف کمک کنند. در واقع با این که سلول ها دارای مکانیسم های دفاعی پیچیده ای برای محافظت از خود در مقابل تهاجمات بیرونی هستند، ویروس ها با مکانیسم های پیچیده ای می توانند این سد را از پیش روی خود بردارند و براحتی وارد سلول ها شوند.

حال با توجه به این خاصیت مهم می توان از این ساز و کارها بهره برد. در واقع با آمیختن ویروس پارا آنفلوآنزای موشی با لیپوزوم های محتوی این ذرات کوآنتومی می توان این فعالیت را شبیه سازی کرد. در این روش، ذرات کوآنتومی به آنتی بادی های ضد EGFR متصل می شوند و وارد سلول های مغزی می شوند.

در این مطالعه EGFR فقط به عنوان نشانگری از سرطان مورد مطالعه قرار گرفته است، ولی واقعیت امر این است که این ذرات کوآنتومی دامنه فعالیت گسترده تری دارند و می توانند به هر آنتی بادی ای وصل شوند. در آن صورت، شناسایی ترکیب حاصل شده از این اتصالات در تشخیص سریع انواع سرطان، تعیین مقاومت به شیمی درمانی و انتخاب مسیر مناسب تر جهت درمان، کمک شایانی خواهد بود که راه طولانی بشر برای درمان سرطان را دچار یک تحول بزرگ خواهد کرد