همگام با افزایش دانش بشر از ساختار عصبی و سازوکار مغز، پژوهش ها در حوزه علوم رایانه ای و رباتیک نیز پیشرفت چشمگیری کرده است و با این حساب شاید دیگر ایده ساخت رباتی با توانایی های مغز انسان فقط در داستان های علمی ـ تخیلی محدود نباشد.

اما حقیقت این است که حوزه دانش و فناوری های نوین از پیچیدگی های زیادی برخوردار است و روند پیشرفت در طراحی فناوری های نوین در صنعت رباتیک، بسیار تدریجی تر و آرام تر از آنچه در فیلم های سینمایی می بینیم، رخ می دهد.

یکی از بزرگ ترین طرح های مربوط به مطالعه مغز انسان و کاربردهای احتمالی آن در علوم رایانه توسط بیش از ۸۷ موسسه پژوهشی مختلف در اروپا در حال انجام است.

دانشمندان فعال در این طرح بزرگ و ده ساله که «پروژه مغز انسان» (HBP) نام دارد، قرار است پژوهش های گسترده ای را در حوزه های عصب شناسی، پزشکی و نیز علوم رایانه ای به انجام برسانند. درک بهتر از ساختار و کارکردهای مغز انسان و نیز طراحی فناوری های پیچیده براساس این ویژگی های ساختاری مغز، از جمله اهداف این پروژه بزرگ است.

اما چرا مطالعه مغز اهمیت زیادی در علوم رایانه ای دارد؟ واقعیت آن است که بسیاری از شیوه های پیچیده محاسباتی در رایانه ها با الگوبرداری از مغز انسان طراحی می شوند. البته این الگو برداری همیشه به شکل یک کپی برداری صرف نیست، بلکه در بسیاری از موارد، این الگوبرداری در اصل، نوعی الهام گیری از سازوکار مغز است.

البته مطالعه سازوکار مغزی می تواند به ما در ساخت دستگاه هایی که می تواند حرکات انسان را شبیه سازی نموده و با محیط اطراف تعامل داشته باشد نیز کمک​ کند.

فعلا نمی توان ماشینی ساخت که بتواند همه حرکات انسان را با جزئیات کامل تقلید کند. همچنین اگر انسان بتواند مغزی مصنوعی بسازد، این مغز نمی تواند بدن واقعی انسان را کنترل کند. شاید به همین دلیل است که درک سازوکار مغز بسیار مهم تر از کپی برداری صرف از آن باشد.

در حال حاضر چالش های زیادی در برابر تولید انبوه ربات و ارائه آن به عامه مردم وجود دارد. شاید اصلی ترین دلیل این مساله را باید در کمبود اطلاعات مردم در مورد مزایای این فناوری جست.

با این که در حال حاضر ربات های مختلفی با قابلیت انجام کارهایی متفاوت طراحی و تولید شده اند، اما هنوز ضرورت خرید و استفاده از آن توسط عامه مردم احساس نمی شود.

برای نمونه، با وجود طراحی رباتی که قابلیت گردگیری و تمیز کردن خانه را دارد و مد نظر قرار دادن این که یک انسان بهتر از یک ربات می تواند از عهده این امر برآید، ضرورتی برای خرید چنین رباتی حس نمی شود.

البته بی شک گذر زمان بسیاری از دیدگاه ها را متحول خواهد کرد. ۱۵ تا ۲۰ سال پیش، بسیاری از افراد هیچ ضرورتی برای خرید تلفنی که قابلیت جابه جایی دارد حس نمی کردند، اما امروزه تصور زندگی بدون این فناوری بسیار دشوار است.

در واقع وقتی به محصولی عادت می کنیم و با قابلیت های آن آشنا می شویم، قبول کارایی های آن ساده تر می شود و دلیل آن نیز تنها همین عادت کردن است.

پذیرش ربات به عنوان بخشی از زندگی و عادت کردن به آن به معنای آغاز عصری دیگر در حیات انسان است که بی شک با نکات مثبت و منفی فراوانی همراه خواهد بود و صدالبته مشخص است​ پذیرش ربات تنها به عنوان ابزاری هوشمند که قادر به گردگیری و انجام کارهای خانه است، محدود نخواهد شد، بلکه انسان از این وسیله انتظار تعامل و حتی برقراری ارتباط عاطفی را نیز خواهد داشت.

شاید همین نکته، اصلی ترین وجه تمایز میان ربات ها و دیگر فناوری های کاربردی​ میان مردم باشد و اتفاقا همین نکته است که بیشترین نگرانی ها را در مورد آینده استفاده از آن ایجاد می کند.

قرن هاست ​ بشر به مطالعه در مورد مغز انسان پرداخته، حال آن که مبحث رباتیک تنها حدود ۶۰ سال قدمت دارد. به همین دلیل است که کارشناسان این حوزه تاکید دارند دستیابی به فناوری پیچیده برای ساخت رباتی با قابلیت های زیاد، بسیار زمانبر خواهد بود.

یکی از دلایل توجه و گرایش بسیاری از افراد به فناوری رباتیک را می توان در صنعت سینما جست. ربات هایی که در فیلم های علمی ـ تخیلی حضور دارند، ترکیبی از ترس، شادی و هیجان زدگی را با خود برای مخاطب همراه می آورند.

دیدن ربات های پیشرفته و دارای توانایی هایی نظیر انسان، این تصور را در ذهن بسیاری از مردم جای داده است که بشر به توانایی ساخت چنین ربات هایی دست یافته است. اما واقعیت آن است که دانش فعلی بسیار عقب تر از تصویر ایده آلی است که در این فیلم ها به نمایش در می آید.

به هر حال دانش بشری و به موازات آن فناوری ساخت ربات در حال پیشرفت است. شاید پیش بینی آینده این حوزه کمی دشوار یا حتی زودهنگام باشد، اما در هر صورت می دانیم​ بزرگ ترین شاهکار خلقت نقش مهمی در طراحی ربات های آینده دارد و این شاهکار چیزی نیست جز ​مغز​ انسان