آب به‌عنوان حياتي‌ترين عنصر زندگي، بعد از اکسيژن، يکي از مهم‌ترين موضوعاتي است که بشر همواره در پي يافتن و به‌کارگيري روش‌هايي براي شيرين‌سازي و بهبود کيفيت آن بوده است. بر اساس تحقيقات، همراه با آب آشاميدني، 300 نوع ماده‌ي شيميايي، معدني و البته آلاينده وارد بدن انسان مي‌شود. البته بعضي از اين مواد بي‌ضرر بوده و حتي ممکن است مصرف آن‌ها در مقياس کم مفيد نيز باشد. اما در ميان اين مواد، عناصري وجود دارد که مصرف آن‌ها در طولاني‌مدت تأثيرات جبران ناپذيري را روي سلامت انسان مي‌گذارد.
استفاده از دستگاه تصفيه آب خانگي يکي از راه‌هاي مؤثر در کاهش آلاينده‌هايي است که وجودشان در آب باعث افت کيفيت آن مي‌شود. اين مقاله سعي دارد با تشريح آنچه بعنوان عناصر مضر در آب آشاميدني وجود دارد و در ادامه توصيف عملکرد فيلترهاي دستگاه تصفيه آب در بهبود کيفيت آب مصرفي، قدمي در راه سلامت بيشتر افراد جامعه برداشته باشد.
انواع دستگاه تصفيه آب دستگاه تصفيه آب خانگي(مدل زير سينکي)
به طور کلي دو نوع دستگاه تصفيه آب وجود دارد. نوع اول که بزرگ‌تر و پيچيده‌تر است در ابتداي شاه‌لوله‌ي يک خانه نصب مي‌شود و آب را قبل از وارد شدن به لوله‌ي اصلي فيلتر مي‌کند. اين نوع دستگاه مناسب مناطقي است که حتي آبي که براي شستشو و حمام کردن به آن نياز است، بايد يک‌بار ديگر گل‌زدايي، پاکسازي و تصفيه شود. اما در مناطقي که کيفيت آب لوله‌کشي از نظر وجود گل در شرايط بهتري است، دستگاه تصفيه آب خانگي زير سينکي توصيه مي‌شود که مخصوص پاکسازي آب آشاميدني از آلاينده‌ها است.
آلاينده‌هاي موجود در آب
آبي که در لوله‌ها مورد مصرف پخت و پز و نوشيدن قرار مي‌گيرد، علاوه بر عناصر هيدروژن و اکسيژن، شامل موارد زير است.
آرسنيک
فلزي بي‌بو و بي‌مزه که در کودهاي شيميايي مورد استفاده قرار گرفته و جذب خاک مي‌شود.
باکتري
که در اثر وارد شدن فضولات انساني و حيواني به آب‌هاي زيرزميني به وجود مي‌آيد و باعث بروز انواع بيماري‌هاي پوستي و گوارشي مي‌شود. براي آشنايي با باکتري‌هاي خطرناک موجود در آب به مقاله‌ي «سه باکتري خطرناک در آب‌هاي آلوده» مراجعه کنيد.
راديکال‌هاي آزاد اين ماده مي‌تواند در طولاني مدت روي عملکرد کبد، معده و ريه‌ها اثر منفي گذاشته و باعث اختلال عملکرد سيستم ايمني بدن شود.
کلر آمين
ترکيب آمونياک و کلر که در فرآيند پاکسازي آب در تصفيه‌خانه‌هاي شهري به آب اضافه مي‌شود. اين ترکيب آنقدر قوي است که تمايل به حل کردن مواد داخل لوله‌ها را در خود دارد. کلر آمين در طول زمان افراد را مبتلا به کم‌خوني کرده و به کبد و سيستم عصبي مرکزي آسيب مي‌رساند. هم‌چنين سوء اثر آن در قدرت باروري انسان‌هاي به اثبات رسيده است.
فلورايد
اين ماده به "شياطين سم‌ها"مشهور است. چرا که همان‌قدر که ميزان کم آن در استحکام دندان‌ها مفيد است، مصرف طولاني و زياد آن مي‌تواند به بسياري از بيماري‌هاي مزمن دامن زده، هم‌چنين باعث مسموميت شود. جهت آشنايي بيشتر با عوارض فلورايد موجود در آب به مقاله‌ي «عوارض فلورايد موجود در آب» مراجعه نماييد.
سولفيد هيدروژن و سولفات هيدروژن
اين مواد به خودي خود مضر نيستند اما وجود آن‌ها در آب باعث طعم بد آن شده و به سيستم لوله‌کشي نيز آسيب وارد مي‌کند.
نيترات
اين ماده که در کودهاي شيميايي مورد استفاده است به سرعت جذب خاک شده و بعد به آب‌هاي زيرزميني مي‌پيوندد. نيترات در بدن به نيتريت تبديل مي‌شود که سطح بالاي آن در آب بسيار مضر بوده و در کودکان زير شش ماه منجر به مرگ مي‌شود. جهت آشنايي بيشتر با عوارض نيترات موجود در آب به مقاله‌ي «نيترات در آب آشاميدني و عوارض آن» مراجعه نماييد.
آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها
اين مواد نيز به‌راحتي وارد سفره‌هاي آب زيرزميني مي‌شود و تأثيرات مخربي روي سيستم ايمني بدن گذاشته و باعث بروز نقص‌هاي مادر زادي در نوزادان مي‌شود.
اما مجموعه‌ي فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي تا حد بسيار زيادي مي‌تواند جلوي ورد اين آلاينده‌ها را به ليوان آبي که نوشيده مي‌شود بگيرد.
تشريح عملکرد فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي
نکته !
از آنجايي که موضوع زمان تعويض فيلترهاي دستگاه تصفيه آب از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، لذا در خلال شرح عملکرد هريک از فيلترهاي دستگاه تصفيه آب به موضوع زمان تهيه‌ي مجدد و خريد فيلتر دستگاه تصفيه آب خانگي اشاره خواهد شد.
1 )فيلتر رسوب‌گير اليافي يا Polypropylene Filter
الياف مورد استفاده در اين فيلتر براي حذف رسوبات، گل و لاي اوليه و زنگ آهن آب است. اين فيلتر اهميت ويژه‌اي دارد و بايد از مراکز معتبر خريد فيلتر دستگاه تصفيه آب خانگي تهيه شده و هر 6 ماه يک بار تعويض شود.
2)فيلتر کربن فعال Activated Carbon اين فيلتر براي حذف کلر اضافي و مواد آلي آب،آن را از خلل و فرج‌هاي کربن عبور مي‌دهد.براي تهيه‌ي اين فيلتر از مراکز خريد فيلتر دستگاه تصفيه آب خانگي بايد هر 6 ماه يک‌بار اقدام کرد.
3)فيلتر کربن گرانول Granular Carbon اين فيلتر دستگاه تصفيه آب خانگي، آرسنيک و ذرات ريز(تا 5 ميکرون)را از آب حذف مي‌کند. در جدول زماني تعويض فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي، براي اين فيلتر نيز مدت زمان هر 6 ماه يک‌بار پيشنهاد شده است.
4)فيلتر ممبران Membrane Filter وظيفه‌ي فيلتر ممبران حذف نمک، ويروس‌ها و باکتري‌هاي محلول در آب است. وجود اين فيلتر در روند تصفيه‌ي آب در دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي، براي بهبود طعم آب ضروري است. اگر تهيه‌ي اين فيلتر از مراکز خريد فيلتر دستگاه‌هاي تصفيه آب خانگي هر 2 سال يک‌بار صورت گيرد، کافي است.
5)فيلتر پست کربن Post Carbon Filter عملکرد اين فيلتر به شدت روي بهبود طعم و بوي آب آشاميدني مؤثر است. اين فيلتر موظف است مانع از عبور مواد شيمايي مورد استفاده در علف‌کش‌ها و آفت‌کش‌هايي که جذب خاک و بعد آب‌شده‌اند، شود. خريد فيلتر پست کربن و فرآيند تعويض فيلتر دستگاه تصفيه آب در مورد اين فيلتر به طور متوسط هر يک سال و نيم يک‌بار بايد انجام شود.
6)فيلتر املاح Mineral Filter برعکس ساير فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي که به حذف مواد مضر مي‌پردازند، وظيفه‌ي اين فيلتر اضافه کردن املاح مفيد به آب است. براي خريد و تعويض فيلتر املاح از مراکز خريد فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي بايد هر يک سال و نيم يک‌بار اقدام کرد.
7)فيلتر آلکالاين Alkaline اين فيلتر موظف است سطح PH آب را متعادل نگه دارد.در حقيقت با قليايي کردن آب‌اسيدي جلوي ضررهاي ناشي از نوشيدن اين نوع آب را مي‌گيرد.در جدول زماني تعويض فيلترهاي دستگاه تصفيه آب خانگي براي تعويض اين فيلتر بايد هر يک سال يک‌بار اقدام کرد.
8)فيلتر (UV) Ultra Violet آب از فيلتر UV براي حذف هرگونه باکتري و انگل باقي‌مانده در فرآيند تصفيه،عبور داده مي‌شود.اين فيلتر عمر مفيد بالايي دارد و نيازي به تعويض آن نيست.